Het is ontzettend leuk om vanuit de parkeerplaats door het dorpje naar de ingang van de tempel te lopen, onderweg zijn allemaal kraampjes. Aardige mensen die hun spullen aan je willen verkopen op een prettige manier. De tempel viel wel een beetje tegen, had er meer van verwacht.

Het archeologisch terrein van Assos is absoluut een bezoek waard. Je moet wel enigszins goed ter been zijn en goede wandelschoenen aan hebben: in het dorp kun je parkeren en daarna is het een minuut of tien tamelijk steil omhoog wandelen over zeer onregelmatig plaveisel, dus verstuik je enkel niet. En neem een trui of vest mee uit de auto, want boven kan het fris zijn. Vanaf de top van deze uitgedoofde vulkaan, waar de antieke akropolis gelegen heeft, heb je een onvergetelijk uitzicht over de Aegeïsche Zee en op het nabijgelegen eiland Lesbos. Je geniet van de frisse zeelucht en van het spel van zonlicht over het zeewater. Onder je zie je het dorp Assos liggen, je hoort de oproep tot gebed uit de moskee echoën tussen de heuvels en je ziet de imposante muurresten van wat eens een grote, sterke ommuurde burcht was. Bijzonder is dat hier grote Griekse filosofen hebben verbleven in een soort gemeenschap, onder wie Aristoteles, Kallisthenes, Theofrastos en Xenokrates. Onder de Attaliden en de Romeinen was Assos een bloeiende stad door levendige handel met Griekenland. Voor wie Griekse opgravingen gewend is, is Assos een verademing in de vrijheid waarmee je over het terrein mag struinen. Je mag alles aanraken, je kunt overal bij, geen touwen en hekjes, alleen een terecht waarschuwingsbordje om niet te ver op een richel te gaan staan, want de stenen liggen niet zo vast als je denkt en er is niemand die je van een gevaarlijk punt vandaan fluit. Een mooie maquette van de Athenatempel laat zien hoe bijzonder deze was in zijn combinatie van Ionische en Dorische bouwelementen (trigliefen en metopen zijn Dorisch, maar het doorlopende gebeeldhouwde fries op de architraaf is juist een Ionisch trekje). Metopen en stukjes van het fries zijn te zien in Istanbul, maar ook in Berlijn en New York. De tempel is gebouwd van plaatselijk basalt, dat van nature een wat rode kleur heeft. Verschillende zuilen zijn weer rechtop gezet en bieden gelegenheid tot het maken van prachtige foto's. Dit basalt werd trouwens ook gebruikt voor het maken van sarkofagen, omdat het erin voorkomende zout een goede invloed heeft op de snelle ontbinding van een lijk. Zo lijkt het alsof de sarkofaag vlees (Grieks: sarx) eet (Grieks: fagein). Neem uit het dorp van de bakker een broodje mee en een fles water (of wijn, dat heeft hij ook, een beetje verstopt op een hoge plank in de winkel, uitstekende lokale wijnen allemaal), ga zitten op een steen van de tempel en neem de tijd om weg te dromen, en misschien wat te lezen in het uitstekende gidsje dat je overal bij opgravingen en musea kunt kopen voor iets van 50 TL: Greco-Roman Cities of Aegean Turkey, van Henry Matthews. Als je buiten het zomerseizoen bent, is een vest wel handig vanwege de wind van zee. Daal dan weer af tussen de inderhaast ingerichte stalletjes met breisels van de dames van het dorp, magneetjes en Trojaanse paarden, verrukkelijke vijgen en olijven (allemaal niet duur hier) en weet dat je een van de minder bekende, minder bezochte, maar mooist gelegen opgravingen van de Turkse westkust hebt gezien.